Հանրաճանաչ Telegram մեսենջերը կորցրել է իր տեղը հաղորդագրությունների փոխանակման ամենաապահով հավելվածների հնգյակում՝ ըստ Artezio ընկերության (մտնում է «Ланит» խմբի մեջ) ամենամյա հետազոտության: 2025 թվականին վարկանիշը գլխավորել են Signal, Olvid, Threema, Element (Matrix) և Session մեսենջերները, մինչդեռ Telegram-ը չի հայտնվել նույնիսկ առաջին տասնյակում: Պատմում ենք, թե ինչու է դա տեղի ունեցել, ով է դարձել նոր առաջատարը և ինչ միտումներ են որոշում մեսենջերների անվտանգությունը 2025 թվականին:
Նոր լավագույն հնգյակ. Signal, Olvid և այլ առաջատարներ
Artezio-ն գնահատել է մեսենջերները 60 պարամետրերով, ներառյալ գաղտնագրման որակը, մետատվյալների պաշտպանությունը, սոցիալական ինժեներիայի նկատմամբ դիմադրողականությունը և գաղտնիության քաղաքականության թափանցիկությունը: Արդյունքում 2025 թվականի ամենաապահով մեսենջերների լավագույն հնգյակը հետևյալն է.
- Signal: Առաջատար է բաց կոդի, մետատվյալների նվազագույն հավաքագրման և «հետաձգված գաղտնագրման» նոր համակարգի շնորհիվ, որը պաշտպանում է տվյալները նույնիսկ բանալիների արտահոսքի դեպքում:
- Olvid: Ֆրանսիական մեսենջեր zero-trust ճարտարապետությամբ, որը գրանցման համար չի պահանջում հեռախոսահամար կամ էլ․ փոստ:
- Threema: Շվեյցարական պլատֆորմ՝ ամբողջական սկզբից-վերջ գաղտնագրմամբ և անանուն գրանցմամբ:
- Element (Matrix): Բաց կոդով դեցենտրալիզացված պլատֆորմ, որը սիրված է խոշոր կորպորացիաներից անկախություն գնահատողների շրջանում:
- Session: Ավստրալիական մեսենջեր, որն օգտագործում է Tor-ի նման երթուղայնացում՝ առավելագույն անանունության համար:
Այս պլատֆորմներն առանձնանում են գաղտնիության նկատմամբ խիստ մոտեցմամբ և օգտատերերի տվյալների նվազագույն հավաքագրմամբ, ինչը դառնում է 2025 թվականի առանցքային միտում:
Ինչու՞ Telegram-ը կորցրեց իր դիրքերը
Telegram-ը, որը 2024 թվականին զբաղեցնում էր հինգերորդ տեղը, դուրս մնաց լավագույն հնգյակից՝ անվտանգության քաղաքականության փոփոխությունների և տեխնիկական թերությունների պատճառով: Ինչպես բացատրեց Artezio-ի ԱՀ և վեբ տեխնոլոգիաների զարգացման տնօրեն Սերգեյ Մատուսևիչը, հիմնական պատճառներն են.
- Լռելյայն սկզբից—վերջ գաղտնագրման բացակայություն: Ի տարբերություն Signal-ի կամ Threema-ի, Telegram-ն օգտագործում է սկզբից-վերջ գաղտնագրում միայն «գաղտնի զրույցներում», մինչդեռ սովորական և խմբային զրույցները պաշտպանված են սերվերային գաղտնագրությամբ (MTProto), ինչը չի համապատասխանում ժամանակակից ստանդարտներին:
- Համագործակցություն իշխանությունների հետ: 2024 թվականի օգոստոսին Պավել Դուրովի ձերբակալությունից հետո Telegram-ն ավելի ակտիվորեն սկսեց համագործակցել իրավապահ մարմինների հետ՝ բացահայտելով IP հասցեներ և հեռախոսահամարներ: Օրինակ՝ 2024 թվականին ԱՄՆ-ը ստացավ 2253 օգտատերերի տվյալներ, իսկ Հնդկաստանը՝ 23,535: Սա անհանգստություն առաջացրեց անանունությունը գնահատող օգտատերերի շրջանում:
- Կիբեռսպառնալիքների աճ: Telegram-ը դարձել է ֆիշինգի, խարդախության և վնասակար բովանդակության տարածման հարթակ, ինչը խաթարում է նրա հեղինակությունը: 2024 թվականին պլատֆորմում կիբեռհանցագործների ակտիվությունը աճել է 53%-ով:
X-ի օգտատերերը դժգոհություն են հայտնում. «Telegram-ը հանձնել է դիրքերը, Դուրովը ստում է գաղտնիության մասին, իսկ ՖՍԲ-ն, կարծես, արդեն այնտեղ է», — գրում է @sasha_sotnik-ը: Ուրիշներն ընդգծում են. «Signal-ն այժմ պարտադիր է, Telegram-ը մեմերի համար է, ոչ թե լուրջ զրույցների»:
Վարկանիշի առաջատարներ. ի՞նչն է նրանց դարձնում անվտանգ
Signal-ը պահպանում է առաջին տեղը շնորհիվ.
- Բոլոր զրույցների և զանգերի համար լռելյայն ամբողջական սկզբից-վերջ գաղտնագրման:
- Բաց կոդի, որը ստուգվել է փորձագետների կողմից:
- «Հետաձգված գաղտնագրման» (2024 թվականից), որը պաշտպանում է տվյալները նույնիսկ սարքի կոմպրոմետացման դեպքում:
- Տվյալների նվազագույն հավաքագրման՝ միայն հեռախոսահամար, առանց գեոլոկացիայի կամ մետատվյալների:
Olvid-ն առանձնանում է կենտրոնական սերվերի բացակայությամբ և անձնական տվյալներով գրանցման կարիքի բացակայությամբ, ինչը բացառում է արտահոսքերը: Threema-ն առաջարկում է անանուն ID-ներ հեռախոսահամարների փոխարեն և պահպանում է մետատվյալների նվազագույն քանակ: Element-ը գրավում է դեցենտրալիզացիայով, որտեղ օգտատերերը կարող են գործարկել սեփական սերվերներ: Session-ն օգտագործում է Tor-ի նման երթուղայնացում՝ թաքցնելով IP հասցեները և հաղորդագրությունների երթուղիները:
2025 թվականի միտումներ. դեանոնիմիզացիա և միգրացիա
Artezio-ն նշում է, որ խոշոր պլատֆորմները, ինչպիսիք են Telegram-ը և WhatsApp-ը, ավելի հաճախ են համագործակցում իշխանությունների հետ, ինչը նվազեցնում է նրանց գրավչությունը գաղտնիություն փնտրող օգտատերերի համար: Օրինակ՝ 2024 թվականին Telegram-ը Ավստրալիայում տուգանվել է 957,780 ԱՄՆ դոլարով՝ ահաբեկչության և երեխաների շահագործման մասին տվյալներ տրամադրելու հետաձգման համար: Սա օգտատերերին մղում է դեպի նիշային մեսենջերներ, որտեղ առաջնահերթ են անանունությունը և դեցենտրալիզացիան:
Մյուս կողմից, Telegram-ը ներկայացնում է նոր գործառույթներ, ինչպիսիք են 200 հոգու համար նախատեսված գերպաշտպանված խմբային զանգերը՝ բլոկչեյնի նման տեխնոլոգիայով, սակայն դա չի փոխհատուցում հիմնական թերությունները: Քննադատները նշում են, որ նման թարմացումները ավելի շուտ մարքեթինգային քայլեր են, քան անվտանգության իրական բարելավում:
Խորհուրդներ օգտատերերին
Telegram-ում ռիսկերը նվազագույնի հասցնելու համար փորձագետները խորհուրդ են տալիս.
- Օգտագործել «գաղտնի զրույցներ» գաղտնի խոսակցությունների համար:
- Միացնել երկգործոն նույնականացում և տեղային գաղտնաբառ:
- Թաքցնել հեռախոսահամարը գաղտնիության կարգավորումներում:
- Օգտագործել VPN՝ IP հասցեն թաքցնելու համար, օրինակ՝ ExpressVPN՝ անկախ աուդիտով:
- Պարբերաբար ստուգել ակտիվ սեսիաները և ավարտել կասկածելի մուտքերը:
Նրանց համար, ում համար առավելագույն գաղտնիությունն է կարևոր, արժե մտածել Signal, Threema կամ Session մեսենջերներին անցնելու մասին, հատկապես զգայուն թեմաների քննարկման համար: